Makattan kan gelmesi, kabızlık kaynaklı olabileceği gibi, aynı zamanda hemoroid, makat çatlağı veya kolon ile rektum kanseri gibi daha ciddi hastalıkların belirtisi de olabilir. Bu nedenle, GİS kanamaları şeklinde bir sınıflandırma yapmak daha doğru olacaktır.
Kanama şikayetiniz bir haftadan uzun süredir devam ediyorsa, kesinlikle bir genel cerrahi uzmanına muayene olmalısınız.
Ankara’da genel cerrahi uzmanı olarak görev yapan Op. Dr. Adil Altınsoy’a bu konuda sorularınız varsa, aşağıda bulunan WhatsApp butonuna tıklayarak sorabilirsiniz.
GİS Kanama Nedir?
Gastrointestinal kanamalar, üst ve alt olarak ikiye ayrılır. Ağızdan gelen kan, üst gastrointestinal kanama olarak tanımlanır. Anüsten gelen kan ise alt gastrointestinal kanama olarak tanımlanır. (1)
Gastrointestinal Sistem (GİS), ağızdan anüse kadar uzanan sindirim organlarının tümüdür. GİS, besinleri sindirmek ve emmek, atıkları vücuttan atmakla görevlidir.
GİS, üst GİS ve alt GİS olmak üzere iki ana bölüme ayrılır.
Üst GİS, ağızdan mide ve onikiparmak bağırsağına kadar olan kısmı kapsar. Bu bölgede, besinler mekanik ve kimyasal olarak parçalanır.
Alt GİS, onikiparmak bağırsağının geri kalan kısmından anüse kadar olan kısmı kapsar. Bu bölgede, besinlerin sindirimi tamamlanır ve dışkı ile vücuttan atılır. (2)
Makattan Taze Kan Gelmesi Ne Demek?
Makattan taze kan gelmesi, kanamanın anüse yakın bir noktadan kaynaklandığını gösterir. Bu, hemoroid, makat çatlağı, anal polip veya rektum kanseri gibi durumların belirtisi olabilir.
Hematokezya, makattan taze kan gelmesidir. Dışkıdan ayrı ve kolayca fark edilebilen açık kırmızı renktedir. Dışkılama sırasında, klozete damla şeklinde veya sonrasında tuvalet kağıdında görülebilir.
Melena, hematokezya’nın tersidir. Gözle görülür kanama değil, dışkıya sindirilmiş, gizli kanamayı ifade eder. Dışkının renginin daha koyu oluşu yanı sıra cıvık ve çok kötü kokusu ile dikkat çeker.
Gizli kanamalar, anüse uzak bir noktadan kaynaklanır. Bu kanama, sindirim sisteminde ilerledikçe, mide asidi ve bağırsak enzimleri ile temas ederek parçalanır. Bu parçalanma işlemi, kanın dışkıya sindirilmiş olarak görünmesine neden olur.
Makattan Kan Gelmesi Neden Olur?
Makattan kan gelmesinin nedenleri, ağızdan anüse kadar uzanan sindirim sistemi organlarından kaynaklanmaktadır. Bu organlarda meydana gelen hastalık veya travma, geçici veya uzun süreli kronik kanamalara neden olabilir.
Travmaların neden olabileceği kanamalara örnek vermek gerekirse, makata sokulan yabancı cisim veya ters ilişki, mukoza üzerinde yırtılmaya ve kanamaya neden olabilir.
Makattan kan gelmesine neden olan hastalıkların başında, basur ve makat çatlağı gelmektedir. Yazının devamında ise gastrointestinal sistem (GİS) kanamalarının en sık görüldüğü hastalıkları ele alacağız.
Makatta Kanamaya Neden Olan Anal Bölge Hastalıkları
- İç Hemoroid (Basur)
- Makat Çatlağı
- Anal Fistül
- Kondilom (Makat Siğili)
- Makat Kanseri
- Soliter Rektal Ülser
- Poliplerler
- Kolon Kanseri
Makatta kanama şikayetinin görülmesinde en sık karşılaşılan nedenler anal bölge hastalıklarıdır. Bu nedenle yazı da ilk olarak anal bölgede ortaya çıkan ve kanamaya neden olan hastalıklar ele alınacaktır.
Hemoroid (Basur)
Makattan tazen kan gelmesinin en önemli nedenlerinden biri basur hastalığıdır. İç hemoroid hastalığının en sık görülen belirtisi ağrısız kanamadır. Toplumda sık görülen bir hastalık olan hemoroid, iç ve dış olmak üzere iki gruba ayrılır.
İç hemoroid, anüs içerisinde yer alan, dışkı ve gaz kaçışını önlemeye yardımcı olan yastıkçıklardan kaynaklanmaktadır. Kabızlığa bağlı olarak bu yastıkçıklar hasar görebilir ve dışkı geçişi sırasında tahriş olarak kanamalara neden olabilir.
Basur memesi olarak da tabir edilen bu yastıkçıklar zamanla anüs dışına kadar çıkmakta ve basurun son evresi dediğimiz 4. derece hemoroid halini almaktadır. İlk zamanlar, ağrısız kanama şeklinde ortaya çıkmış olsa da 3. ve 4. derece olduğunda kanamaya ek olarak ağrı, kaşıntı gibi şikayetlerde oluşur.
Hemoroid kanamasını önlemek için ilk olarak kabızlığın önlenmesi ve dışkılama esnasında ıkınmaktan kaçınılmalıdır. Ayrıca, doktor tavsiyesi ile Daflon ve Doxium gibi ilaçlar kullanılabilir. Bu önlemlerin yetersiz kalması halinde ise elektrokoter ile hemoroid tedavisi, hem kanamayı hem de basurun ilerlemesini önleyebilir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı)
Makatta ağrının en önemli nedenlerinden biri olan anal fissür, aynı zamanda dışkılama sonrası peçeteye bulaşmış taze kan ile de diğer hastalıklardan ayırt edilebilir. Kabızlık problemi olan insanlarda daha sık görülür.
Ani şekilde ortaya çıkan ağrıyı tarif etmek gerekirse, dışkılama esnasında sanki cam kırığı ile kesiliyormuş gibi bir acı oluşur. Sert ve kalın dışkının anüs mukozasında oluşturduğu yırtık, dışkının geçişi esnasında temas ederek gerek ağrı gerekse kanamaya neden olur.
Anal fissür tedavisinde, Anuflex, Rectoderm ve Rectogesic gibi makat çatlağı kremleri yanı sıra kontrolsüz kasılan kasların gevşemesini sağlayan ameliyatsız yöntemler, örneğin Botoks uygulaması uygulanabilmektedir. (4)
Perianal Fistül
Makattan akıntı şikayetinin en sık görülen nedenlerinden biri makat fistülüdür. Makat fistülü, anüs ve makat arasında iki ucu açık bir kanal olarak tanımlanabilir.
Makat fistülü, anüs ve makat arasındaki dokularda oluşan anormal bir kanaldır. Bu kanal, anüs içindeki dışkı veya mukus gibi sıvıların dışarıya sızmasına neden olabilir.
En belirgin şikayeti makattan akıntı olsa da kanama şikayeti de görülmektedir. Tedavisi, lazer ile yapılmaktadır. (5,6)
Makat Siğili (Kondilom)
HPV virüsünün neden olduğu siğiller, hem deride hem de mukozalarda görülür. Genital bölgede ortaya çıkan siğiller, genital siğil veya kondilom olarak adlandırılır. Kondilom, anüs çevresi yanı sıra anüs iç kısmı, rektum ve hatta kalın bağırsak içinde de görülebilir.
Anüs, rektum veya kolon mukozasında yer alan siğiller, dışkılama sırasında kanamalara neden olabilir. Kondilom tedavisinin geciktirmeden yapılması gerekir. Bulaşıcı olan HPV virüsü, hem sizin hem de başkalarına bulaşma riskini artırır. (7)
Kanser (Kolon, Rektum ve Makat)
Kalın bağırsak içerisinde yer alan poliğler, siğiller geciktirilmeden tedavi edilmesi gerektiğini belirttim. Geç kalınması halinde ise kanserleşme riski bulunmaktadır.
Kalın bağırsak, rektum ve anüs içerisinde kanser de kanamaya neden olmaktadır. Bağırsak kanseri hastaları arasında yapılan araştırmalarda, hastaların %90’ında adenomatöz tipte kalın bağırsak polipleri görülmüştür. (8,11,12)
Soliter Rektal Ülser
Soliter rektal ülser, nadir görülen ve tedavisi zor bir hastalıktır. Tuvalet alışkanlıklarında düzensizlik, makatta kanama, ağrı ve mukuslu akıntı gibi şikayetlerle kendini gösterir. Hastalık, temel olarak rektumda oluşan ülser olarak tanımlanabilir. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, pelvik taban kaslarının bilinçsiz olarak kasılmasının makatta sarkmaya ve kan akımının yavaşlamasına bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. (9)
Polipler
Makattan kan gelmesine neden olan diğer bir sorun ise bağırsaklarda ortaya çıkan poliplerdir. Polipler, organların iç yüzeyine doğru büyüyen lezyonlardır. Makattan kan gelmesine ise kalın bağırsak polipleri neden olmaktadır. (10)
Crohn Hastalığı ve Ülseratif Kolit
Crohn hastalığı ve ülseratif kolit, bağışıklık sisteminin sindirim sistemine saldırması sonucu ortaya çıkan kronik iltihabi bağırsak hastalıklarıdır.
Crohn hastalığı, sindirim sisteminin herhangi bir yerinde, ülseratif kolit ise kalın bağırsağın iç yüzeyinde iltihaplanmaya neden olur.
Her iki hastalık da makattan kan gelmesine neden olmaktadır.
Amebiyazis (Amipli Dizanteri)
Amipli dizanteri hastalığının en belirgin bulgusu kanlı ve mukuslu ishaldir. Bulaşıcı bir hastalıktır. Yetişkinlerde kısa sürede kolaylıkla tedavi edilebilir. Ancak çocuklarda ve bebekler için riskli bir hastalıktır.
Entomoeba histolytica ismi verilen bir amip yüzünden bağırsaklardan oluşan bir hastalıktır. Kanlı ve mukuslu ishale ek olarak iştah azlığı, kilo kaybı, kusma şikayetleri de görülmektedir.
Amipli dizanteri hastalığında görülen kanamalar hastalığın oluşum yerine göre hem açık renkli kanama şeklinde, hem de mide kanamasında olduğu gibi koyu renkte görülebilir. (13)
Makatta Kanama İçin Hangi Doktora Gidilir?
Makattan kan gelmesi çoğunlukla anal bölgede ortaya çıkan hastalıklarla alakalıdır. Bu nedenle anal bölge hastalıklarında uzman bir doktora gidilmesi faydalı olacaktır.
Anal bölge hastalıkları genel cerrahi ana bilim dalı içerisinde incelenmektedir. Ancak genel cerrahi çok geniş bir alan olmasından dolayı anal bölge hastalıkları proktoloji alt branşında incelenmektedir. Bu nedenle proktoloji alanında uzman bir genel cerrahın tercih edilmesi önerilir. (14)
- Sabry, A. O., & Sood, T. (2020). Rectal Bleeding.
- Eslick, G. D., Kalantar, J. S., & Talley, N. J. (2009). Rectal bleeding: epidemiology, associated risk factors, and health care seeking behaviour: a population‐based study. Colorectal Disease, 11(9), 921-926.
- Schlichtemeier, S., & Engel, A. (2016). Anal fissure. Australian prescriber, 39(1), 14.
- Carr, S., & Velasco, A. L. (2020). Fistula In Ano. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.
- Halligan, S., & Stoker, J. (2006). Imaging of fistula in ano. Radiology, 239(1), 18-33.
- Takahashi, R., Ichikawa, R., Ito, S., Mizukoshi, K., Ishiyama, S., Sgimoto, K., … & Sakamoto, K. (2015). A case of metastatic carcinoma of anal fistula caused by implantation from rectal cancer. Surgical case reports, 1(1), 123.
- Alemany, L., Saunier, M., Alvarado-Cabrero, I., Quirós, B., Salmeron, J., Shin, H. R., Pirog, E. C., Guimerà, N., Hernandez-Suarez, G., Felix, A., Clavero, O., Lloveras, B., Kasamatsu, E., Goodman, M. T., Hernandez, B. Y., Laco, J., Tinoco, L., Geraets, D. T., Lynch, C. F., Mandys, V., … HPV VVAP Study Group (2015). Human papillomavirus DNA prevalence and type distribution in anal carcinomas worldwide. International journal of cancer, 136(1), 98–107.
- Baykara, O. (2016). Kanser Tedavisinde Güncel Yaklaşimlar. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 154-165.
- AYGÜN, C., & BAHÇECİOĞLU, İ. H. Soliter Rektal Ülser Sendromu.
- Eminler, A. T., SAKALLI, M., Kader, I. R. A. K., AYYILDIZ, T., KESKİN, M., GÜLTEN, İ. Y. M., … & NAK, S. G. (2011). Gastroenteroloji ünitemizdeki kolonoskopik polipektomi sonuçlarımız. akademik gastroenteroloji dergisi, 10(3), 112-115.
- Recio-Boiles, A., Waheed, A., & Cagir, B. (2019). Cancer, colon. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.
- Ellidokuz, E., Kundak, I., AKPINAR, H., Abdullah, O. K. A. N., BEKTASER, C., FUZUN, M., … & GONEN, O. (2003). KOLOREKTAL POLİP VE KANSER LOKALiZASYONU ARASINDAKi iLiSKi. Kocatepe Tıp dergisi, 4(1).
- DiGregorio, A. M., & Alvey, H. (2019). Gastrointestinal Bleeding.
- Kaya, A. (2020, 11 Aralık). Makattan Kan Gelmesi